Przejdź do zawartości

Wiktor Pełka

Dodaj linki
Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wiktor Pełka
Ilustracja
Kapitan Wiktor Pełka (ok. 1965)
podporucznik rezerwy, pilot podporucznik rezerwy, pilot
Data i miejsce urodzenia

31 lipca 1913
Częstochowa

Data śmierci

26 marca 1996

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
Armia Krajowa

Jednostki

4 pułk lotniczy
X Dywizjon Bombowy

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi
Multimedia w Wikimedia Commons

Wiktor Pełka (ur. 31 lipca 1913 we Wręczycy, zm. 26 marca 1996) – polski pilot doświadczalny, podporucznik rezerwy.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Syn Aleksandra (leśnik) i Katarzyny z Przybylskich. W Kłobucku ukończył szkołę powszechną i rozpoczął naukę w Szkole Rzemieślniczo-Przemysłowej w Częstochowie. Po jej ukończeniu w 1930 roku uczył się w Państwowej Szkole Technicznej im. Marszałka Piłsudskiego w Wilnie, którą ukończył w 1935 roku. W 1932 roku w Wilnie zapoznał się z lataniem na szybowcu szkolnym Wrona. Poznał tam entuzjastów – pilotów: Włodzimierza Kureca i Tadeusza Górę. Przeszedł następnie przeszkolenie na szybowcu Czajka na szybowisku koło Starego Sącza, gdzie uzyskał kategorię C[1].

W 1935 roku uzyskał przydział do pułku piechoty w Łucku. Zgłosił się tam jako ochotnik i dostał przydział do Szkoły Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie. Tam pod okiem instruktorów Dormana i Tańskiego szkolił się kolejno na RWD-8, PWS-16, Potez XV, Potez XXV. Ukończył szkołę z 6. lokatą na 36 kończących. W 1937 r. pełnił służbę w 4 pułku lotniczym w Toruniu[2].

Po ukończeniu SPL przebywał w Lublinie pracując w LWS (pod okiem inż. Jerzego Teisseyre’a i inż. Władysława Fiszdona). Po uzyskaniu uprawnień instruktorskich szkolił młodych adeptów w L.K.L. w Lublinie na Hanriocie H-28[1]. W 1938 roku osiedlił się z powrotem na Śląsku, kończąc kurs PW Lotniczego w Katowicach[3]. Interesował się akrobacją samolotową, którą uprawiał z zamiłowaniem na RWD-10. Brał udział w zawodach lotniczych – często z Władysławem Wojnarem – stryjem Jerzego Wojnara[4]. W załodze z W. Weberem zwyciężył w V. Podlasko-Lubelskich Zawodach Zimowych[5].

W końcu sierpnia 1939 roku został zmobilizowany i przydzielony do 2 pułku lotniczego w Krakowie. 15 września dowodzony przez niego klucz łącznikowy został przydzielony do X Dywizjonie Bombowym ppłk. Józefa Werakso[6]. 17 września, podczas lotu na wyszukanie lądowiska jego RWD-8 został k. Buczacza zestrzelony przez wojska sowieckie i lądował przymusowo. Gdy lecący z nim ppor. Władysław Kramarz poszedł wyjaśnić powód zestrzelenia (nie wiedząc nic o wtargnięciu wojsk sowieckich), Wiktor Pełka naprawił prowizorycznie przewód paliwowy i zdołał wystartować, widząc internowanie swego obserwatora (ppor. Kramarz został w 1940 roku zamordowany w Katyniu)[7]. On sam podczas okupacji pracował w komórce legalizacyjnej Armii Krajowej[8].

Po II wojnie światowej starał się o przyjęcie do personelu PLL LOT i uzyskał skierowanie do 15 Szkolno-Treningowego Pułku w Radomiu. Tam przeszedł przeszkolenie na samolocie UT-2, a następnie w 7. eskadrze na Okęciu – na samolocie Li-2. Ukończył kurs z pilotami: Włodzimierzem Gedyminem, Jerzym Ziółkowskim, Zbyszkiem Bryckim, Florianem Kortusem. Miał świetne wyniki w lotach bez widoczności (obecnie IFR). Jako wyróżniający się pilot uzyskał nominację na kapitana statku powietrznego w 1947 roku[3]. Wkrótce po tym został instruktorem, uzyskał też uprawnienia do oblotów samolotów po remontach. W jednym z takich lotów na samolocie Li-2 doszło do zatrzymania obu silników jednocześnie na wysokości ok. 600 m w locie nad okolicami Dworca Zachodniego w Warszawie. Dzięki mistrzostwu i zimnej krwi wylądował szczęśliwie na pasie 21 lotniska Okęcie[9].

Wiktor Pełka w odrestaurowanym śmigłowcu BŻ-1 GIL w roku 1989

W 1948 roku uzyskał uprawnienia kapitańskie na nowo zakupiony przez LOT czterosilnikowy samolot francuski SE 161 Languedoc. Na tym, znanym z awaryjności, samolocie w 1948 roku wykonał awaryjne lądowanie w polu we Francji koło Reims, gdy po awarii jednego silnika niebawem umilkły dwa następne[9]. Drugie takie słynne lądowanie z pasażerami miał na samolocie Viscount V-804, gdzie z powodu burzy śnieżnej (mroźna zima 1962/63) nad Warszawą wylądował na lotnisku wojskowym w Łęczycy.

Z Instytutu Lotnictwa otrzymał zlecenie na wykonywanie prób w locie jako pilot doświadczalny. Wykonał je z kpt. Włodzimierzem Gedyminem. 7 maja 1950 roku jako pilot motorowy i szybowcowy wykonał lot sprawdzający na motoszybowcu „Pegaz”, którego celem było wydanie opinii o przydatności płatowca do szkolenia pilotów kategorii C w pilotażu silnikowym metodą samodzielną[10][11]. W czasie jednego z lotów na samolocie Zuch-1 podczas akrobacji w położeniu plecowym stwierdził, że lotki nie działają. Szybką półbeczką doprowadził do lotu normalnego i wykorzystując pozostałe stery szczęśliwie wylądował[12].

Powierzono mu też próby w locie śmigłowca BŻ-1 GIL, wykonał na nim ok. 100 lotów[13]. 14 września 1951 roku oficjalnie zaprezentował go w locie w obecności przedstawicieli władz cywilnych i wojskowych, 22 lipca 1952 roku dokonał kolejnej prezentacji podczas publicznego pokazu na lotnisku Okęcie[14]. 8 października 1956 roku oblatał oblatał udoskonaloną wersję tego śmigłowca[15]. Jesienią 1956 roku w był kapitanem pierwszego samolotu, który wylądował w Budapeszcie z pomocą humanitarną dla rannych w czasie powstania węgierskiego[16].

We wrześniu 1962 roku został skierowany do Wielkiej Brytanii na szkolenie w pilotażu samolotów Vickers Viscount, który ukończył w listopadzie[17].

Miał uprawnienia na wszystkie typy statków powietrznych tak do lotu jak i prób w locie (po nim takie uprawnienia mieli jedynie inż. inż. Andrzej Abłamowicz i Ludwik Natkaniec). W PLL LOT latał do grudnia 1973 roku – do czasu przejścia na emeryturę, wylatał 6 000 000 kilometrów, spędził w powietrzu 22 000 godzin[18]. Po przejściu na emeryturę pracował w Zakładzie Usług Agrolotniczych i wykonywał loty w Egipcie i w Sudanie[16].

Odznaczony m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Pracownika PLL LOT.

Należał do Klubu Seniorów Lotnictwa, był obecny w 1989 roku przy przekazaniu odrestaurowanego śmigłowca BŻ-1 GIL do Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Zmarł 26 marca 1996 roku w 83. roku życia. Jest pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Wilanowie[19].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

Zawarł związek małżeński z Matyldą Barbarą z domu Teper[8]. Mieli dwóch synów: Marka i Roberta[16].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Jędrzejewski 2014 ↓, s. 486.
  2. ↑ Chyliński 2016 ↓, s. 137-138.
  3. ↑ a b Chyliński 2016 ↓, s. 138.
  4. ↑ Skrzydlata Polska i 3'1938 ↓, s. 71.
  5. ↑ Skrzydlata Polska i 11'1938 ↓, s. 316.
  6. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 173.
  7. ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 173-178.
  8. ↑ a b Jędrzejewski 2014 ↓, s. 487.
  9. ↑ a b Jędrzejewski 2014 ↓, s. 489.
  10. ↑ Chyliński 2016 ↓, s. 134.
  11. ↑ Glass, Murawski 2012 ↓, s. 272-274.
  12. ↑ Jędrzejewski 2014 ↓, s. 488-489.
  13. ↑ Wiśniowski 2016 ↓, s. 122.
  14. ↑ Chyliński, t. 1 2017 ↓, s. 87.
  15. ↑ Krzyżan 1983 ↓, s. 176.
  16. ↑ a b c Chyliński 2016 ↓, s. 141.
  17. ↑ Chyliński, t. 2 2017 ↓, s. 601.
  18. ↑ Mikulski, Glass 1980 ↓, s. 255.
  19. ↑ Wiktor Pełka. Niebieska Eskadra. [dostęp 2021-03-21]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wiktor_Pełka&oldid=71163061”